काठमाडौँ – सिरियामा विद्रोहीहरूले कब्जा गरेपछि बसर अल-असद शासनको पतन भएको छ । बशर अल-असद सन् २००० मा आफ्ना बुबा हाफेज अल-असदको मृत्युपछि सत्तामा आएका थिए । हाफेजले सिरियामा २९ वर्ष शासन गरेका थिए । उनको शासन पनि छोरा असदको शासन जस्तै कठोर थियो । अर्थात् बशर अल-असदले कठोर र दमनकारी राजनीति विरासतमा पाएका थिए ।

बशर अल-असदलाई सन् २०११ मा आफ्नो शासनको विरुद्धमा भएको शान्तिपूर्ण विरोधलाई क्रूरतापूर्वक दमन गर्ने व्यक्तिको रूपमा सधैं सम्झिनेछ । उनको निर्णयका कारण सिरियामा गृहयुद्ध भयो, जसमा पाँच लाखभन्दा बढी मानिस मारिए र छ लाख मानिस विस्थापित र शरणार्थी बने । बशर अल असदले रुस र इरानको सहयोगमा आफ्ना विपक्षीहरूलाई कुचलेर आफ्नो शासन बचाए। रुसले सिरियामा ठूलो हवाई हमला गर्यो ।

इरानले सिरिया र हिजबुल्लाहमा आफ्ना सैन्य सल्लाहकारहरू पठाउँदा छिमेकी लेबनानमा यसको समर्थन गरेको सशस्त्र समूहले आफ्ना तालिमप्राप्त लडाकुहरूलाई सिरियामा लड्न पठायो । सिरियाली सेनाहरूले इस्लामिक चरमपन्थी समूह हयात तहरीर अल-शाम (एचटीएस) को नेतृत्वमा विद्रोहीहरूलाई रोक्न असमर्थ भए र केही ठाउँहरूमा स्पष्ट रूपमा एचटीएस रोक्न देखाएन । सबैभन्दा पहिले, गत हप्ता विद्रोहीहरूले देशको दोस्रो ठूलो सहर लगभग कुनै विरोध बिना एलेप्पो कब्जा गरे । त्यसपछि हमामा कब्जा गरे र केही दिन पछि मुख्य केन्द्र होम्स कब्जा गरेका थिए ।

विद्रोहीको यो सफलताका कारण सिरियाको राजधानी दमास्कस एक्लो बन्दै गएको केही घण्टामै उनीहरु राजधानीमा प्रवेश गरेका थिए । दमस्कस असदको शक्तिको केन्द्र हो । अब सिरियामा असद परिवारको पाँच दशक लामो शासनको अन्त्यले यस क्षेत्रमा शक्ति सन्तुलनलाई नयाँ आकार दिन सक्छ । सिरियाको घटनापछि इरानले फेरि आफ्नो प्रभावमा ठूलो धक्का महसुस गरेको छ । बशर अल-असदको शासनमा सिरिया इरानी र हिजबुल्लाह बीचको सम्बन्धको हिस्सा थियो । यो हतियार र गोला बारुद प्रदान गर्न को लागी धेरै महत्त्वपूर्ण थियो ।

इजरायलसँगको युद्धपछि हिजबुल्लाह आफैं निकै कमजोर भएको छ र आफ्नै भविष्य अनिश्चित देखिन्छ । अर्को इरान समर्थित समूह, हुथी, पनि यमनमा हवाई आक्रमणको निशाना बनेको छ । यी समूहहरूबाहेक इराकमा सक्रिय सशस्त्र समूहहरू र इरानले ‘प्रतिरोधको धुरी’ भनिने गाजामा हमास जस्ता समूहहरूलाई गम्भीर क्षति पुर्‍याएको छ । धेरैले विश्वास गर्छन् कि सिरियामा पछिल्लो आक्रमण टर्कीको आशीर्वाद बिना सम्भव थिएन । यद्यपि, केही सिरियाली विद्रोही समूहहरूलाई समर्थन गर्ने टर्कीले एचटिएसलाई कुनै पनि समर्थन अस्वीकार गरेको छ ।

केही समयदेखि, टर्कीका राष्ट्रपति रेसेप तैयप एर्दोगानले सिरियाली शरणार्थीहरूलाई फर्काउन अनुमति दिने द्वन्द्वको कूटनीतिक समाधान खोज्न वार्तामा संलग्न हुन बसर अल-असदलाई दबाब दिइरहेका थिए । तर असदले त्यसो गर्न अस्वीकार गरेका थिए । यी शरणार्थीहरू मध्ये कम्तिमा तीन लाख टर्कीमा छन् र यो स्थानीय स्तरमा एक संवेदनशील मुद्दा रहेको छ । सिरियामा बसर अल-असदको शासनको अन्त्य भएको देखेर धेरै मानिसहरू पनि खुसी छन् । तर अब के हुन्छ भन्ने प्रश्नको जवाफ सजिलो छैन । एचटिएसको जरा अल-कायदासँग जोडिएको छ र तिनीहरूको धेरै हिंसात्मक विगत छ ।

तर, विगत केही वर्षदेखि यो समूहले आफूलाई राष्ट्रवादी शक्तिको रूपमा स्थापित गर्न खोजिरहेको छ । उनका हालका सन्देशहरूमा कूटनीतिक र मेलमिलापको भाषा पनि देखिन्छ । तर धेरै मानिसहरू यसमा सहमत छैनन् र त्यस्ता मानिसहरू सिरियाली शासनलाई ध्वस्त गरेपछि के गर्ने योजना बनाइन्छ भनेर चिन्तित छन् । एकै समयमा, सिरियामा नाटकीय शासन परिवर्तनले शासनको शीर्षमा खाली ठाउँ छोड्न सक्छ, जसले अराजकता र अझ ठूलो हिंसा निम्त्याउन सक्छ ।